Romatoid Artrit Tanısında El Grafisi Değerlendirmesi
Romatoid artrit (RA), öncelikle eklemleri etkileyen kronik, sistemik bir otoimmün hastalıktır. Tanıda klinik bulgular, laboratuvar testleri ve görüntüleme yöntemleri birlikte kullanılır. El grafisi (radyografi), RA tanısında, hastalığın evrelendirilmesinde ve ilerlemesinin izlenmesinde altın standart görüntüleme yöntemlerinden biridir. Değerlendirme sırasında radyolog veya romatolog tarafından belirli patolojik bulgular aranır.
Değerlendirmede Aranan Temel Radyolojik Bulgular
- Yumuşak Doku Şişliği: Eklem çevresindeki yumuşak dokularda şişlik, hastalığın erken dönem bulgularındandır. Özellikle proksimal interfalangeal (PIP) ve metakarpofalangeal (MCP) eklemler etrafında görülür.
- Periartiküler Osteopeni (Kemik Erimesi): Eklem çevresindeki kemiklerde, iltihaba bağlı olarak mineral kaybı sonucu yoğunluk azalması. Bu, RA'nın erken ve karakteristik bulgularından biridir.
- Erozyonlar (Kemik Aşınmaları): RA tanısı için en önemli bulgudur. Eklem yüzeylerinde, özellikle "bare area" olarak adlandırılan, kıkırdakla kaplı olmayan bölgelerde, kemikte dantel tarzında aşınmalar ve defektler şeklinde görülür. Erozyonlar genellikle MCP eklemlerinde (2. ve 3. parmakların radial tarafında) ve PIP eklemlerinde belirgindir. Ulna stiloid çıkıntısında da erozyon sık görülür.
- Eklem Aralığında Daralma: Eklem kıkırdağının harabiyeti sonucu eklem aralığı simetrik ve yaygın bir şekilde daralır. Bu, kartilaj kaybının bir göstergesidir.
- Deformiteler: Hastalık ilerledikçe ligament ve tendon hasarına bağlı olarak karakteristik el deformiteleri ortaya çıkar.
- Ulnar Deviasyon: Parmakların el bileğinden ulnar (küçük parmak) tarafına doğru kayması.
- Kuğu Boynu Deformitesi: PIP eklemlerinde hiperekstansiyon, distal interfalangeal (DIP) eklemlerinde fleksiyon.
- Boutonnière (Düğme İliği) Deformitesi: PIP eklemlerinde fleksiyon, DIP eklemlerinde hiperekstansiyon.
- Subkondral Kistler (Jeodlar): Eklem yüzeyi altında, sinovyal dokunun kemik içine doğru ilerlemesi sonucu oluşan, içi sıvı dolu radyolüsent (koyu renkli) alanlar.
- Ankiloz: Çok ileri evrelerde, eklemdeki tam harabiyet sonucu iki kemik yüzeyinin birbirine kaynaşması.
Değerlendirme ve Evrelendirme
El grafisi değerlendirilirken bulguların dağılımı da önemlidir. RA genellikle simetrik ve poliartiküler (birçok eklemi tutan) bir tutulum gösterir. Değerlendirme sıklıkla Steinbrocker veya Larsen gibi radyolojik skorlama sistemleri kullanılarak objektif hale getirilir. Örneğin, Steinbrocker sınıflandırması:
- Evre 1: Sadece periartiküler osteopeni ve yumuşak doku şişliği.
- Evre 2: Osteopeniye ek olarak hafif kartilaj kaybı (eklem aralığı daralması) ve izole erozyonlar.
- Evre 3: Belirgin kartilaj ve kemik kaybı, çok sayıda erozyon, subluksasyonlar (yarı çıkıklar) ve deformiteler.
- Evre 4: Evre 3 bulgularına ek olarak ankiloz (eklem kaynaşması).
Özet ve Önemli Noktalar
- El grafisi, RA tanısında ucuz, yaygın ve değerli bir tarama yöntemidir.
- Değerlendirmede en önemli tanı koydurucu bulgu, karakteristik yerleşim gösterenerozyonlardır.
- Grafi bulguları hastalığın aktivitesi ile her zaman korelasyon göstermeyebilir. Klinik bulgular ve laboratuvar testleri (romatoid faktör, anti-CCP) ile birlikte yorumlanmalıdır.
- Erken dönem RA'da radyografik bulgular normal olabilir. Şüphe durumunda manyetik rezonans görüntüleme (MRI) veya ultrason gibi daha hassas yöntemlere başvurulabilir.
|
.webp "Koşu Sonrası Diz Ağrısı Belirtileri ve Tedavisi")
