Diz Kapağı Kemiği
Diz kapağı kemiği, diz ekleminin önündeki kemiktir. Vücudu ağır olan, yürürken dizlerini büken ve açan memelilerde, kuşların ve sürüngenlerin bazı türlerinde olur. Kemiğin tepesi aşağıya bakan ters üçgen gibi bir yapısı olup, hareket kabiliyeti için oldukça önemli bir kirişin içindedir. Bu kiriş uyluk kemiğinin önünde kalçadan dize inen dört kasın birleşiminden oluşmuştur.
Diz kapağı kemiğinin cilde bakan tarafı pürtüklü, diz eklemine bakan yüzeyi de kalın yapıda kıkırdak dokuyla kaplıdır. Menteşe tarzında çalışan diz eklemi normalde ön ve arkaya rahatça hareket eden, yanlara kısıtlı hareket edebilen yapıdadır. Bu nedenle diz eklemi hareketlerin çoğunu rahatça yapabilmeyi sağlar.
Diz kapağı kemiği yapısal özellikleri nelerdir?
Koşma, merdiven inip çıkma, yokuş yukarı yük taşımada, çömelmede, kalkmada vücuda ağırlığının yaklaşık 7 katı bir yük binmektedir. Diz bu yükün altında bile rahatça kıvrılır ve ayağa kalkabilir. Eğer doğru kullanılırsa, diz yaşam boyu aynı konforla hizmet edebilir. Diz kapağı kemiği şekli, anatomik yapısı ve yerleştirilmesi dikkate alındığında oldukça hassas bir dengededir. Bunlar diz eklemine hareket kolaylığı sağlar ve daha dayanıklı olmasına yardımcı olur.
Dizde uyluk kemiğinin alt tarafıyla diz kapağı kemiğinin birleşme yerinde ve uyluk kemiğiyle kaval kemiği arasında bağlantı vardır. Uyluk kemiğinde eklem yüzeyinin ortası çukur olup, diz kapağı kemiğinin orta kısmı da bu çukura girecek biçimde çıkıntılı yapıdadır.
Çıkıntı esnek kıkırdak dokudan oluşur. Diz açılıp kapandığında, diz kapağı, diz ekleminde bulunan kıkırdağa sürtünmeden hareket edebilir. Sürtünmeyi engelleyen üçgen biçimindeki diz kapağı kemiğinin tepe kısmının aşağıya dönük olmasındandır.
Uyluk kemiğinin üzerindeki ön uyluk kası dört başlıdır. Birleşerek kiriş oluştururlar. Buradan gelen kasılma gücünün kaval kemiğinin yapışık olduğu uca aktarılabilmesi için, diz kapağı kemiğinin kilitlenmesi gerekmektedir. Bu kilitlenme diz kapağı kemiği çevresindeki tendonun kasılması sonucunda olur. Bu sayede uyluktan aktarılan kuvvet de kaval kemiğine daha güçlü aktarılır ve diz daha kolay açılır. Diz kapağı kemiği, kaval kemiğiyle içinde olduğu kirişin arasında işlevi kolaylaştırıcı bir açıyla yerleşmiştir. Açı sayesinde diz daha az güç harcanarak açılır ve kapatılır. Yani diz kapağı kemiği destek görevi görür.
Diz kapağı kemiği çıkarılırsa, protez takılmalıdır
Diz kapağı kemiği parçalanır ve tamamen çıkarılması gerekirse, uylukta ön adaleye binen yükte %30-50 oranında artar. Özellikle ileri yaştaki kişilerde ya da uyluk ön adalesi zayıf olanlarda bu durum çömelirken kalkışı zorlaştırır. Mutlaka bir yere tutunarak yerden kalkabilirler. Diz kapağı kemiği uyluk ön adalesi kirişi ile diz ekleminin birbirine sürtmesine de engel olur. Bu nedenle diz kapağı kemiği alınmış kişilerde aşınma ve sürtünme nedeniyle kireçlenme oldukça sık görülür. Bu sebeplerden dolayı diz kapağı çıkarılmış olan kişilere diz kapağı protezi takılır.
Diz kapağına yük binmesi durumunda, eklemin kilitlemesini sağlayacak sert bir dokunun bulunması gerekir. Bu yüzden kilitlenme için en uygun yapı diz kapağı kemiğinin yapısı ve bulunduğu yerdeki konumudur. Eğer kemik gibi bir yapı olmadığı takdirde, diz kapağı üstündeki kirişi kilitlenmede yetersiz kalır, herhangi bir zorlamada yırtılma ve kopma riski oluşur. Kemiğin dize kilitlenmesi için, dört tarafından germe gücüyle baskı olması gerekir. Bu da diz kapağı kirişi gibi ayrı yapılar sayesinde yerine getirilir.
19.01.2024 00:50:51
Diz Kapağı Kemiği ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz. Sayfayı Düzenle
|
